Kulturę można zdefiniować, jako ogół materialnych i niematerialnych wytworów człowieka i wszystko to, co nie powstało na drodze naturalnej, ale jest rezultatem działania ludzi.  Kultury różnią się od innych swoistymi rozwiązaniami, które mają wpływ na zachowanie w konkretnych sytuacjach – również biznesowych.

Do kultury wchodzą te zachowania, które stały się społecznym nawykiem, które odznaczają się regularnością właściwą dla licznych członków określonej grupy czy kategorii społecznej. Głównym źródłem tej regularności jest proces uczenia się (socjalizacji). Kultura ma charakter adaptacyjny, zmienia się w zależności od działających na nią czynników endogennych i egzogennych, a poprzez swój porządek, nadaje znaczenia zachodzącym w niej zjawiskom społecznym.

Kultura a biznes

Kultura determinuje zachowania biznesowe. Do elementów kulturowych, które mają istotne znaczenie dla efektywnej komunikacji można zaliczyć:

• stosunek do zasad etycznych, prawnych i wynikających ze zobowiązań międzyludzkich (uniwersalizm a partykularyzm),
  • stosunek do jednostki i grupy (indywidualizm a kolektywizm),
  • sposób zachowania (powściągliwość a emocjonalność),
  • sposób postrzegania świata (wycinkowość a całościowość),
  • sposób wyznaczania statusu społecznego (osiąganie a przypisywanie),
  • stosunek do czasu (sekwencyjność a synchroniczność, horyzont czasowy),
  • stosunek do otoczenia (wewnątrzsterowność a zewnątrzsterowność),
• stosunek do płci (gender, czyli stopień, w jakim społeczeństwo określa społeczną rolę dla danej płci).

Zrozumienie elementów kultury społeczeństwa, z przedstawicielami której prowadzimy/ będziemy prowadzić rozmowy, jest niezbędne do przewidywania typowych dla tej kultury zachowań – co jest wynikiem oddziaływania kultury właśnie jako wzoru spostrzegania rzeczywistości i konkretnego zachowania.

Cennych wskazówek na temat specyfiki kulturowej poszczególnych krajów azjatyckich dostarczają wyniki badań Ch. Hampdena-Turnera i A. Trompenaarsa oraz G. Hofstede. Wiele praktycznych porad dla biznesmenów i menedżerów mających kontakty m.in. z Azjatami sformułował R. Gesteland, który wyróżnił takie typy kultur, jak: protransakcyjne i propartnerskie, – ceremonialne i nieceremonialne, – monochromiczne i polichromiczne, – ekspresyjne i powściągliwe.

Na początek warto zapamiętać, różnicę w postrzeganiu czasu… „Dla kultury zachodu: „czas to pieniądz” – inaczej niż dla Chińczyków, którzy zdecydowanie rozdzielają obydwa: „czas to czas” a „pieniądze to pieniądze”. Drugą zasadą jest nauczenie się cierpliwości. Wytrzymałość i zrozumienie wartości ciszy to konieczne atrybuty prowadzenia biznesu (a w szczególności negocjacji) na terenie Chin…

Afryka jest postrzegana obecnie jako najbardziej chłonny rynek dzięki swojej otwartości, który daje szanse na wysokie stopy zwrotu z inwestycji. Najważniejszym argumentem „za” jest fakt, że wiele państw tego obszaru wykazuje nienasycenie rynkowe oraz stosunkowo niewielką liczbę podmiotów konkurencyjnych. Zatem, kto ma szansę…?

Algieria

W strukturze eksportu do Algierii w 2015 r. największymi grupami towarowymi były: produkty pochodzenia roślinnego (gł. pszenica, jabłka); produkty pochodzenia zwierzęcego (gł. mleko w proszku, sery i twarogi); produkty przemysłu chemicznego (nawozy azotowe, gazy szlachetne, leki, kwas siarkowy, odczynniki); urządzenia mechaniczne i elektryczne (nośniki do zapisu dźwięku, urz. dźwigowe, wały napędowe, łożyska, silniki, turbiny, maszyny budowlane, kable, przewody); gotowe artykuły spożywcze (gł. wyroby tytoniowe, produkty zbożowe, wyroby czekoladowe); środki transportu (samochody ciężarowe i osobowe, części zamienne); produkty mineralne (koks i półkoks).

Republika Południowej Afryki

Polska i RPA wyznaczyły sobie – w ramach umowy – konkretne sektory współpracy handlowej. Są nimi: górnictwo i poszukiwanie surowców mineralnych (wzbogacanie węgla i maszyny górnicze); przemysł spożywczy i przetwórstwa rolno-spożywczego; energetyka; budownictwo, (roboty publiczne, technologie, materiały budowlane i wykończeniowe, renowacja zabytków, rozwój bazy turystyczno-hotelowej); transport i infrastruktura (transport morski, transport publiczny – miejski); przemysł (stoczniowy, budowa maszyn); rolnictwo i przetwórstwo żywności; technologie informacyjno-komunikacyjne; logistyka (rozbudowa infrastruktury transportowej związanej z transportem morskim i lotniczym); hutnictwo i wzbogacanie minerałów.

Nigeria

Nigeria jest drugim po RPA partnerem gospodarczym Polski w Afryce i pierwszym partnerem w Afryce Zachodniej. Do Nigerii najwięcej eksportuje się z Polski: urządzeń mechanicznych i elektrycznych; drewna i wyroby drewnianych; produkty mineralne; produkty przemysłu chemicznego. Dodatkowo rynkiem nigeryjskim powinny zainteresować się firmy przemysłu: wydobywczego, energetycznego i teleinformatycznego – w związki z projektami związanymi z budową kopalń węgla kamiennego i elektrowni węglowych, linii energetycznych, remontów istniejących elektrowni oraz wykorzystania biomasy i biopaliw.

Kenia

Według danych Ministerstwa Rozwoju obroty handlowe Polski z Kenią wyniosły w 2015 roku blisko 110 mln dolarów. Polska do Kenii eksportuje przede wszystkim materiały i wyroby włókiennicze (zwłaszcza odzież używaną); zboża; pojazdy (ciągniki drogowe); urządzenia mechaniczne i elektryczne; produkty przemysłu chemicznego; produkty farmaceutyczne; papier i tektura/artykuły z masy papierniczej.

Potencjalne możliwości zbytu na rynku kenijskim dotyczą inwestorów/producentów: ciągników, maszyn rolniczych i samolotów rolniczych, sprzętu elektrycznego i energetycznego, maszyn drogowych i budowlanych, urządzeń i sprzętu medycznego, materiałów budowlanych, artykułów spożywczych, sprzętu rybackiego, wyrobów ze szkła i ceramiki.

Mozambik

Wartość wymiany handlowej między Polską a Mozambikiem w 2015 roku wyniósł blisko 72 mln USD, co warto podkreślić eksport z Polski do Mozambiku wzrósł o 142%. Największymi grupami towarowymi eksportowanymi do Mozambiku były: produkty zbożowe; elektrody węglowe; odzież używana; zespoły prądotwórcze. Sektorami, które szczególnie powinny zainteresować się współpracą z Mozambikiem powinni być inwestorzy z branż: turystyka, rolnictwo, rybołówstwo, przemysły: tekstylny, metalurgiczny, energetyczny; zasoby naturalne oraz inwestycje infrastrukturalne. Mozambik jest również atrakcyjnym kierunkiem eksportu – w szczególności duże zapotrzebowanie tamtejszy rynek wykazuje na: maszyny i samochody, materiały budowlane, meble, farmaceutyki i wyroby medyczne, odzież, napoje oraz paliwa.

Z roku na rok rośnie liczba przedsiębiorstw inwestujących w biznes za polską granicą. Swego rodzaju wyzwaniem są kwestie różnic kulturowych, które w kontekście powodzenia biznesu mają ogromne znaczenie. 

W przypadku marketingu międzynarodowego otocznie społeczno-kulturowe tworzy zarówno bariery, jak i szanse rozwoju; zrozumienie lokalnych zwyczajów, obyczajów i języka zyskuje na znaczeniu nie tylko w kontekście nawiązywania relacji biznesowych, ale również w konkretnych działaniach marketingowych.

Niewystarczająca wiedza o kulturze rynku, na którym firma chce podjąć działania, może być przyczyną mylnej interpretacji intencji partnerów biznesowych, opracowania błędnej strategii czy programów marketingowych, w efekcie czego przedsiębiorstwo nie będzie w stanie zrealizować założonych celów.

Co można zrobić, aby skutecznie prowadzić działania na nowych (kulturowo) dla nas rynkach?

1. Warto pamiętać, że wiedza o ludziach i kulturze to taka sama kompetencja jak znajomość modeli biznesowych czy strategii marketingowych ekspansji – dotyczy to tak podstawowej wiedzy o prowadzeniu biznesu w danym kraju, ale również o specyficznych niuansach jak np. komunikacja niewerbalna.

2. Dobrze jest pozyskać doświadczoną kadrę do współpracy w lokalnym biurze, która będzie znać tajniki prowadzenia biznesu na swoim terenie, ale również wykaże się również i zdolnością do operacyjnego działania oraz będzie dysponować pokaźną siecią kontaktów biznesowych.

3. Wydaje się, że najważniejszym obecnie czynnikiem sukcesu jest posiadanie dobrego partnera na nowym rynku, niezależnie od tego, czy myślimy o Europie, Azji czy Ameryce. Lokalny przedsiębiorca jest w stanie o wiele lepiej zrozumieć i uwzględniać wszystkie elementy mające wpływ na prowadzenie biznesu.

W krajach arabskich rola partnera jest niezwykle ważna, ponieważ korzystniej taka firma jest postrzegana, i co więcej tylko firma-partner potrafi efektywnie działać w odmiennych warunkach formalnoprawnych, kulturowych, obyczajowych i mentalnościowych.

W Chinach mówi się, że: „interesy robi się z przyjaciółmi”. Zatem dobrze byłoby, gdyby konkretnego partnera biznesowego przyjezdny przedsiębiorca poznał w odpowiedni sposób, tj.  żeby został przedstawiony przez „kogoś ważnego”  – „W Chinach nie pyta się, kim jesteś, ale kogo znasz”.

4. Ze strony firmy warto zadbać o przygotowanie odpowiedniego menedżera/zespołu ludzi, którzy będą cechować się – poza dużym doświadczeniem i wiedzą biznesową – odpowiednim profilem osobowościowym, który/którzy będą reprezentować sobą postawę skromności, szacunku i pełnego zaangażowania w projekt.